Beleidsaabevelingen
Camerabeleid in de publieke ruimte: wat we leerden en wat we aanraden
Sinds 2023 trokken we met inwoners de straat op voor “camerasafari’s”. Het doel is bewustwording en debat: hoeveel camera’s hangen er, waarom, wat gebeurt er met de beelden en wie beslist dat? Een volledig register bestaat niet; er circuleren schattingen van meer dan 528.000 camera’s in België, zonder centraal overzicht. Dat maakt transparant beleid des te belangrijker. Lees ook de aanvullende duiding bij beweging.net: aanbevelingen over camera’s in de publieke ruimte
Expertise
We baseerden ons op gesprekken met o.a. prof. dr. Jelle Janssens (UGent) en prof. dr. Paul De Hert (VUB), aangevuld met journalistieke en wetenschappelijke bronnen. Zij hielpen ons de privacy- en camerawetgeving, de effectiviteit en de ethische randvoorwaarden scherp te krijgen.
Wat hebben we geleerd?
-
Technologie kan helpen (bv. verkeersveiligheid), maar “kan” is niet hetzelfde als “moet”.
Zonder heldere grenzen dreigt function creep en normaliseren we bewaking. -
Trajectcontroles en snelheidscamera’s tonen effecten op verkeersveiligheid,
maar dat rechtvaardigt geen onbegrensde inzet elders. -
Regelgeving en evaluatiemomenten moeten duidelijk en transparant;
de ethische dimensie krijgt vandaag vaak te weinig aandacht.
Aanbevelingen
-
Formuleer heldere doelstellingen. Elke camera moet een duidelijk omschreven doel hebben, mét criteria om de effectiviteit te meten. Werkt de camera niet zoals bedoeld, dan moet dat gevolgen hebben.
-
Voorkom misbruik van data. Gebruik camerabeelden alleen waarvoor ze bedoeld zijn. Vermijd ‘function creep’, waarbij gegevens stiekem voor andere doeleinden ingezet worden.
-
Onderzoek alternatieven. Cameratoezicht is ingrijpend. Soms kan een betere inrichting van de publieke ruimte, meer politietoezicht of buurtwerking hetzelfde of zelfs meer resultaat opleveren.
-
Houd beheer en data in publieke handen. Veiligheid is een publieke opdracht. Het overlaten van camerabeheer aan commerciële bedrijven vermengt publieke belangen met winstlogica en tast vertrouwen aan.
-
Organiseer een open debat. Betrek burgers, verenigingen en ondernemers bij beslissingen. Transparantie creëert draagvlak en voorkomt wantrouwen.
-
Vergeet privécamera’s niet. De populariteit van slimme deurbellen en goedkope bewakingscamera’s stijgt snel. Toch worden de regels uit de Camerawet vaak genegeerd, bijvoorbeeld door het filmen van de straat of het ontbreken van waarschuwingsborden. Hier is sensibilisering en controle dringend nodig.
vragen voor je gemeentebestuur
-
Veel camera’s in je gemeente. Weet jij waarom? Vraag het aan je gemeentebestuur (of burgemeester)
-
Zijn al die camera’s echt allemaal nodig? Zijn er geen alternatieven? Vraag het aan je gemeentebestuur (of burgemeester)
-
Van wie zijn die camera’s eigenlijk? Wat gebeurt er met die data? Hou de controle in eigen handen.
-
Ook camera’s zijn aan regels en wetten gebonden. Respecteer die!
-
Nog meer camera’s hangen? Niet zonder open en democratisch debat
-
Privécamera’s zijn populair. Maar vallen ook onder de camerawet – informeer je burgers goed.
Conclusie
Beweging.net is niet “pro” of “contra” camera’s — we zijn pro beleid. Zet technologie enkel in waar ze doelgericht, proportioneel en controleerbaar is. Bescherm grondrechten, vermijd symboolmaatregelen en voer het debat in de gemeenteraad met open vizier.